آرتیمیا در پرورش ماهی

ارزش غذایی آرتمیا در تکثیر و پرورش ماهی و میگو  آرتمیا یکی از انواع مهم و نسبتاً گسترده سخت پوستان است که از آبهای لب شور تا آبهای شور که میزان املاح آنها ممکن است تا چند برابر آب دریا باشد زندگی میکند . اسم علمی این سخت پوست به زبان لاتین با توجه به شکل ظاهری آن آرتمیا ( به معنی گوشواره آبی ) می باشد . با گسترش صنعت آبزی پروری و اهمیت تکنولوژی در دنیا ، بخصوص در ایران و توسعه روز افزون پرورش انواع میگو و ماهی در کشور و با توجه به اینکه آرتمیا یکی از فاکتور های مهم در امر پرورش و تغذیه میگو است ، از طرفی از نظر اقتصادی ارزش آرتمیا و قیمت آن در بازار های جهانی رو به افزایش است میتوان با بهره برداری اصولی و علمی از این موجود آبزی چه بصورت پرورش مصنوعی و یا استفاده از منابع طبیعی دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی ، علاوه بر تأمین احتیاجات داخلی ، با صادرات مقادیر مازاد این محصول بصورت قابل توجهی برای کشور ارز آوری کرد . در این میان دریاچه ارومیه با حدود ۵۰۰۰ کیلو متر مربع مساحت ، علاوه بر غنی بودن از نظر املاح و مواد معدنی زیستگاه گونه ای از آرتیما بنام آرتمیا اورمیانا می باشد . آرتمیا اورمیانا یکی از هفت گونه ارتمیای شناخته شده در جهان است و در حالت طبیعی ۵۲% پروتئین و ۴% چربی دارد . که می توان میزان چربی آن را در پرورش مصنوعی و غذا دهی دستی به میزان ۱۴ % افزایش داد .می توان از آن پس از انجام اعمال غنی سازی به عنوان حامل در انتقال انواع مواد غذایی ، ویتامین ها و انتی بیوتیک ها در تغذیه انواع آبزیان استفاده کرد . در کشورهایی که بازار آرتمیای جهان در اختیار آنهاست به ازای هر ۱۰۰ هکتار زمین برای پرورش آرتمیا در مزارع پرورش حداقل ۵۰ نفر کار گر ساده ، ۱۰ نفر کارگر آموزش دیده بکار برده شوند . با توجه به سود آوری کلان ، ارز آوری کمک به رشد و اقتصاد بدون اتکاء به نفت . حل معضل بیکاری اهمیت مطالعات انجام شده در این زمینه را گوشزد می نماید . در این مقام ارزش غذایی آرتمیای دریاچه ارومیه با استناد به یافته های نگارنده و محققّین مرکز تحقیقات آرتمیا و جانوران آبزی دریاچه ارومیه ، مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت . ● مقدمه آرتمیا یکی از انواع مهم و نسبتاً گسترده سخت پوستان است که از آبهای لب شور تا آبهای شور که میزان املاح آنها ممکن است تا چند برابر آب دریا باشد زندگی میکند . اسم علمی این سخت پوست به زبان لاتین با توجه به شکل ظاهری آن آرتمیا ( به معنی گوشواره آبی ) می باشد . قدیمی ترین نوشته ها در بارهٔ این آبزی به سال ۱۷۵۵ میلادی بر می گردد . که توسط Schlosser و Bass Beking تهیه شده بود . در این گزارش آمده است که برخی از قبایل آفریقایی از آن به عنوان غذا استفاده می کرده اند و حتی سرخپوستان و لیبیایی ها از آن به عنوان خوراک انسان استفاده کرده اند. این محققان آبزی مذکور را برای اولین بار در آبهای شور منطقه Lymington انگلستان شناسایی و نامگذاری علمی آن در سال ۱۷۵۸ توسط دانشمند سوئدی لینه به نام Artemia Salina انجام گرفت . آرتمیای دریاچه ارومیه برای اولین بار در سال ۱۸۹۹ توسط شخصی بنام Gunther شناسائی شد و در سال ۱۹۷۶ توسط : Clark و bowen تحت گونهٔ جداگانه ای بنام Artemia Urmiana نام گذاری شد . از آنجائیکه ارزش غذایی و کار برد آرتمیا در تغذیه آبزیان در سال ۱۹۳۳ ، به وسیله Alvin seale در امریکا و در سال ۱۹۳۹ توسط Rollebson در نروژ بیان شد . با روشن شدن ارزش غذایی و کار بردی آرتمیا در تغذیه ماهیان پرورشی ، برای اولین بار آکواریوم عمومی سانفرانسیسکو موفق به جمع آوری و خشک کردن تخم مقاوم آن که اصطلاحاً سیست نامیده می شود گردید. و از نیمه دوم قرن ۱۹ به بعد مطالعات و تحقیقات وسیعی در رابطه با مورفولوژی ، اکولوژی ، هیستولوژی ، ژنتیک ، بیوشیمی ،توکسیکولوژی و بیولوژی مولکولی و بسیاری از موضوعات دیگر آغاز گردیده و سال به سال گسترش بیشتری یافته است ، در حال حاضر تحقیقات و پژوهش در مورد موضوعات مختلف آرتمیا توسط مرکز رفرنس جهانی آرتمیا در دانشگاه ژنت بلژیک ، مرکز آرتمیای یونان و مرکز رفرنس کالفرنیا و مرکز رفرنس آرتمیای دانشگاه ارومیه در حال انجام می باشد . مطالعات اولیه بر روی دریاچه ارومیه توسط دکتر احمدی و دکتر آذری تاکامی در سال ۱۳۶۶ آغاز گشت و هم اکنون دکتر آق و دکتر نوری ، و کارشناسان متخصص در مرکز رفرنس دریاچه ارومیه بررسی های تخصصی دراین خصوص را هدایت می کنند . ● ارزش غذایی آرتمیا اورمیانا آرتمیا اورمیانا یکی از هفت گونه شناخته شده آرتمیای دو جنسی در جهان است . ارزش غذایی آن در حد مطلوب است و دارای بیش از ۵۲ در صد پروتئین و ۴ درصد چربی است و ترکیب و میزان اسیدهای آمینه و اسید های چرب آن در حدی است که نیاز های آبزیان آبهای شیرین را به طور کامل بر آورده می سازد . از آن می توان مستقیماً یا پس از منجمدکردن و یا خشک کردن به عنوان یک خوراک پروتئینی مغذی برای پرورش انواع ماهیان ، میگو ها و خرچنگهای آب شیرین استفاده نمود و یا می توان پس ازغنی سازی برای پرورش ماهیان و میگو های آب شور بکار برد . تراکم آرتمیا در دریاچه ارومیه در وضع بسیار خوبی است و سالانه براحتی می توان صد ها هزار کیلو آرتمیا و تخم مقاوم آنرا بدون اینکه به اکوسیستم لطمه ای بخورد از دریاچه ارومیه صید نمود . تخم های مقاوم آرتمیا را می توان پس از صید خالص سازی ، خشک و بسته بندی کرد و جهت مصارف آتی و یا فروش آماده نمود . تخم آرتمیارا در هر زمان که لازم باشد در طی ۲۴ ساعت می توان به لارو تبدیل نمود و به عنوان غذایی زنده در اختیار لارو ماهی و میگو قرار داد . در ابتدا از این موجود به عنوان غذای ماهیان اکواریومی استفاده می شد ولی بعداً با پی بردن به اهمیت آن در تغذیه لارو تازه تفریخ یافته انواع آبزیان ، کار برد آن در این زمینه به طور جدی مورد توجه قرار گرفت به طوریکه امروزه در صنعت آبزی پروری خصوصاً پرورش میگو به صورت اجتناب ناپذیری با آرتمیا پیوند خورده است و آرتمیا علاوه بر اینکه یک منبع غذایی با ارزش است دارای خصوصیات و ویژگی های فراوانی است که هم برای پرورش دهنده و هم برای آبزیان بی نهایت مهم است . از نظر بیولوژیک آرتمیا عاری از بیماری است ، برای آبزیان قابل قبول است ، براحتی توسط آبزیان دیده می شود و به سهولت شکار می شود ، غذایی لذیذ و مطبوع است ، قابل هضم بوده و مغذی است . از نظر مزایای آن برای پرورش دهنده نیز می توان گفت ، به سهولت قابل دسترس است و قابلیت نگهداری برای مدت طولانی را دارا است ، روند کشت آن بسیار آسان بوده و براحتی سیست ها ضد عفونی می شوند و مهمتر از اینها از آرتمیا می توان به عنوان حامل انواع مواد غذایی ، ویتامین ها ، آنتی بیوتیک ها و واکسن ها برای تغذیه آبزیان استفاده نمود . (Sorgeloos, ۱۹۸۷) آنالیز های انجام شده بر روی ماده خشک آرتمیا ( پیش از آنکه به روش انجماد خشک گردد ) و بدنبال آن انجام آمالیز های دیگر نشان داد که قابلیت تبدیل غذایی بالایی دارد ( بیش از ۴۰% ) و ماده خشک آن ۶ برابر حالت طبیعی پروتئین دارد . (Ronsivalli . ۱۹۸۷) آرتمیا را می توان به عنوان یک منبع پروتئینی برای انسان نیز بکار برد . زیرا که نسبت اسید های امینه اصلی در آرتمیا بکل اسید های آمینه بالاتر از مقادیری است که پزشکان علوم تغذیه برای انسان توصیه کرده اند . از آرتمیا می توان به عنوان خوراک دام و طیور نیز استفاده کرد . بیومس آرتمیا به کمک صنایع جانبی به خوراک قابل قبول دام و طیور تبدیل می گردد . با توجه به نرخ افزایش سالانه جمعیت جهان و ضرورت تأمین پروتئین خوراکی برای آنها ، بهره برداری از منابع طبیعی آبزیان نیز به شکل بی رویه ای افزایش یافته تا حدی که در سال ۱۹۹۳ میلادی سهم صید از دریا ها و اقیانوس ها به ۷۲ میلیون تن رسید و البته در کنار آن سهم ابزی پروری نیز تا ۱۸ میلیون تن افزایش یافت ولی با رشد جمعیت در سالهای آتی و کم شدن ذخایر طبیعی آبزیان پیش بینی می شود که تا سال ۲۰۱۰ میلادی سهم صید از دریا ها و اقیانوس ها حد اکثر به۶۰ ولی سهم پرورش آبزیان به ۳۰میلیون تن افزایش یابد تکثیر و پرورش آبزیان ارتباط تنگاتنگی با تأمین خوراک مناسب و مغذی برای خود آبزیان در طی رشد و بخصوص در اوایل دورهٔ لاروی آنها دارد . کشت و تولید آرتمیا از غذا های زنده دیگر بسیار راحت تر است و با صرف هزینه و نیروی کار کمتری می تواند انجام گیرد .